. براساس گزارشات و تحقیقات علمی به عمل آمده، اراضی آذربایجان از کانون­های مهم و اوّلیه­ی کشاورزی، کشت و زرع، دامپروری و دامداری بوده است. حدود 9-8 هزار سال پیش تمدن کشاورزی در اراضی آذربایجان شروع شده و از آن زمان به سیر تکاملی خود ادامه داده است. اهالی بومی جهت تامین حیات اقتصادی خویش، علاوه بر امرار معاش و گذران زندگی خویش، بیشتر به پیشرفت و تکامل کشت و زرع و صنعت کشاورزی تمایل پیدا نموده بودند. آنها با رونق دادن و پیشرفت در این امر مهم و حیاتی، تمدن کشاورزی را پی­ریزی و برای نخستین بار زراعت شخم اوّلیه را با زراعت شخم با گاو عوض نموده، حتی سیستم آبیاری پیشرفته را ایجاد نمودند. آنان در آرزوی نیل به امرار معاش بهتر و رفاه بیشتر به مبارزه پرداخته و با عزم بسیار به مقابله با سختی­ها و مشقت­های زندگی برخاستند. از همین زمان نیز علائق و ارتباطات مدنی و اقتصادی آنان با ممالک و سرزمینهای شرقی نیز به تدریج گسترش یافت. به موازات این روند در سایر نقاط حائز شرایط زیست و کشاورزی در دیگر سرزمین­ها چون بین­النهرین، ایران، ماوراءالنهر، آریا، کناره­های دریای خزر، سیاه و مدیترانه و قفقاز فعلی،... نیز این شرایط حکمفرما بوده است و به موازات این روند سیرتکاملی، اعیاد اوّلیه­ی ا ین جوامع بشری نیز شروع به نضج و تشکل نموده و از آن جمله نوروز و مهرگان در نجد ایران باستان که شامل سرزمین کنونی ایران، بین­النهرین، آذربایجان، ماوراءالنهر، خراسان، ترکمنستان، پاکستان، افغانستان می­شد، توسط ترکان باستان خلق و آفریده شده به جهان بشریت اهدا گردید. ریشه­های عمیق عید نوروز را نمی­توان به اراضی کوچک محدود نمود و بایستی آن را با دیدی وسیع و در مقیاسی وسیع، همه جانبه ارزیابی کرد. در این اثر ثابت می­شود که عید سال نو (نوروز) کشف طوایف و خلقهای مختلف التصاقی زبان ساکن ایران یعنی ترکان باستان می­باشد که مالک تمدن پیشرفته و عالی کشاورزی و یکجانشینی بوده­اند. این کشفی بزرگ بوده که ترکان باستان به جهان بشریت و معنویت اهدا نموده­اند. بدون شک همین ترکان باستان از آن جمله ترکان ساکن آذربایجان نیز در پیدایش و آفرینش این عید ملی و رشد و تکامل آن سهم به سزایی دارند.

به احتمال بسیار تاریخ پیدایش این عید به زمان ایجاد و تشکیل اوّلین اجتماعات بشری در هزاره­های 20 الی 30 قبل از میلاد می­رسد. در برخی نوشته­ها خبر داده می­شود که پیدایش این عید مربوط به هزاره­ی سوم پیش از میلاد در بابلستان می­باشد. براساس سالنامه­ی زرتشتی پیدایش این عید به 4000 سال پیش از این می­رسد. آنچه که از این گفته­ها بدست می­آید، این است که ردّ آثار اولیه­ی این عید به زمانهای خیلی قدیم می­رسد. براساس قیدیات برخی مؤلفین و مورخین رومی و یونانی، زرتشت در هزاره­ی ششم پیش از میلاد یعنی 8000 سال پیش می­زیسته است. زرتشت این پیر فرزانه­ی حکیم و دوراندیش، بعدها در بین ترکان باستان به درجه و مقام نیم خدایی ارتقاء یافته و به شخصیت رئال افسانه­ای تبدیل شد. عید نوروز در زمان زرتشت نیز در ممالک و سرزمین­هایی چون آذربایجان، ایران، آسیای میانه، افغانستان، پاکستان و برخی ممالک دیگر که دین زرتشت در آنها به طور وسیع و گسترده نشر یافته بود نیز در حد عالی و بسیار با شکوه برگزار می­گردید. این عید سال نو از زمان زرتشت به بعد نیز به شکل وسیع انتشار یافته و ماهیت خویش، شکل اجرا و برگزاری آن به همان صورتی که بوده، خود را حفظ نموده است که این نیز ناشی از پیوند آن با اجداد و نیاکان باستانی ترکان می­باشد.

نوروز عید ملی و باستانی بیانگر برابری طول شب و روز در نیمکره­ی شمالی زمین است. این عید از بُعد مضمون و همه شمول بودن، نسبت به دیگر اعیاد ملی از برتری و ارجحیت به سزایی برخوردار است و تاج سر دیگر اعیاد ملی بوده و در رأس و قله­ی اعیاد قرار دارد.

عید نوروز مشایعت کننده­ی خوش یمن، فرحبخش و شادی بخشِ تاریخ پر فراز و نشیب چندین هزار ساله­ی ترکان باستان بوده و به همراه آنان و در رکاب تاریخ رشد و بقا و دوام یافته است و هیچگاه از آنان جدا نگشته است. نوروز، یار جدایی ناپذیر ترکان، تصدیق کننده و بیانگر شکوه و عظمت مبارزه­ی زندگی و بقای آنان می­باشد. نوروز تمثیل کننده­ی صافی، روشنی، خلوص و پاکی است. نوروز دنیای صفا و صلح، عشق به زندگی، حیات، کمال اخلاقیات و ثروت معنوی است. عید نوروز همچنین عید آتش و عید آفتاب سوزان، عید بیداری و زنده شدن دوباره­ی طبیعت به شمار می­رود. ما در این اثر سعی نموده­ایم تا به ریشه­یابی تاریخی این عید بزرگ و ملی بپردازیم و ریشه­ی آن را از  اعماق تاریخ به در آوریم و کاشفین و پروردگان اصلی و حقیقی آن را باز شناسانیم، البته با اتکا بر اسناد، فاکتها و اقوال معتبر. تا آنجا که مقدور بوده سعی شده است اکثراً به اقوال و نوشته­های مورخین و محققین خارجی و پارسی تبار استناد شود، حداقل از اتکا و استناد به مؤلفین و مورخین ترک خودداری گردد تا اینکه از پیدایش هر گونه سوء تفاهمات جلوگیری کنیم. مسئله­ی ریشه­یابی نوروز در تاریخ و معرفی کاشفین و ابداع کنندگان آن از مبهمات و کسوف­های تاریخ می­باشد.

 

فرهاد جوادی(عبداله اوغلو)

اورمیه

تیرماه 91


*دانلود کتاب *