زندگی نامه میرزا علی اکبرصابر
میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر شاعر اجتماعی و انقلابی جمهوری آذربایجان بود.
او در ۱۸۶۲ در شهر شماخی آذربایجان زاده شد. در کودکی به مکتب رفت و پس از دایر شدن مدارس جدید در باکو به مدرسه رفت. در ۱۸۸۴ برای زیارت سفری به مشهد و سمرقند و بخارا کرد و مدتی هم به کربلا رفت. مدت‌ها به فارسی و ترکی آذربایجانی غزل و قصیده می‌سرود.
صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن سروده‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال ۱۲۸۴/۱۹۰۵ به بعد به جستارهای سیاسی پرداخت. انقلاب ۱۹۰۵ روسیه و تأثیر آن در قفقاز باعث این دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن پیوست. در سال‌های ۱۹۱۱-۱۹۰۶ صابر یکی از کوشاترین همگاران مجله طنز ملانصرالدین بود. سروده‌های طنز صابر با نام‌های مستعاری چون «هوپ‌هوپ»، «آغلار گوله‌ین» (متبسم گریان) و «ابونصر شیبانی» چاپ می‌شد. در جریان جنبش مشروطه در ایران آثار و اشعار او در ایران خوانده می‌شد و بر نویسندگان و روشنفکران ایران اثر زیادی داشت.
بیشتر زندگی او در فقر گذشت. در ۱۹۱۰ در باکو در مدارس نفتی درس می‌داد و در ۱۲۹۰/۱۹۱۱ از بیماری سل در باکو درگذشت.
سبک صابر سبک واقع‌گرا و تحول‌خواه است. اشعار وی در دیوان هوپ‌هوپ‌نامه (هدهدنامه) جمع‌آوری شده‌است. بخش آذربایجانی هوپ‌هوپ‌نامه توسط احمد شفائی به فارسی ترجمه شده‌است.
آثاروی:
- ساتیریک شعرلر (اشعار طنز) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۶
- تازیانه لر (جوابیه‌ها) ۱۹۱۱ – ۱۹۱۰
- بحر طویل لر (بحر طویل‌ها) ۱۹۰۷ - ۱۹۰۶
- مختلف شعرلر (اشعار گوناگون) ۱۹۱۱ - ۱۹۰۲
- نشر ایللری بللی اولمایان شعرلر (اشعاری که سال انتشارآنها نا معلوم است)
- اوشاقلار اوچون شعرلر (اشعار کودکان) ۱۹۱۱ – ۱۹۰۲
- نشر ایللری بللی اولمایان اوشاق شعرلری (اشعار کودکانی که سال چاپ آنها مشخص نیست)
- ترجمه لر (برگردانها) ۱۹۱۰ – ۱۹۰۶
- فارسجا شعرلر (اشعار فارسی)
- مکتوبلار (نامه‌ها)
- هوپ هوپ نامه
نمونه هایی از اشعاراین شاعر:
تولکو و قارغا
پئندیر آغزیندا بیر قارا قارغا اوچاراق قوندو بیر بوداغا
تولکو گورجک یاواش یاواش گلدی ائندیریب باش ، ادب له چومبلدی
بیر زامان حسرت ایله قارغا ساری آلتدان آلتدان ماریتدی باش یوخاری
دئدی: "احسن سنه آ قارغا آغا نه نزاکت له قونموسان بوداغا
بَزَه دین سن بو گون بیزیم چمنی شاد قیلدون بو گلمه یین له منی
نه گوزه ل سن!نه خوش لقا سن سن! یئری وار سویله یم هما سن سن!
توکلریندور ایپک کیمی پارلاق بدنظردهن ووجودون اولسون ایراق
بو یقیندور کی وار سویمه لی سسین اُخو وئرسین منه صفا نفَسین"
بؤیله سؤزده ن فرح لنیب قارغا آغزینی آچدی تا کی ائتسین-"غا"
"غا" ائده ر کن هنوز بیرجه کَرَه پئندیری دیمدی یینده ن ائندی یئره
تولکو فوراً هوادا قاپدی یئدی قارغایا طعنه ایله بؤیله دئدی:
"اولماسایدی جهان دا سارساغلار آج قالاردی یقین کی یالتاقلار"
عرصهی عالمین یئنه وضعی بلالی گورسه‌نیر،
یوخسا ثباتِ عالمین حینِ زوالی گورسه‌نیر!
آینه‌ی جهاندا بیر سرعتیِ غم نماله‌نیر،
وقعه‌ی نوح دور مگر کیم یئنه ابتداله‌نیر؟
یوخسا سنینِ عالمین گونلری انتهاله‌نیر؟
یاکی، مهِ محرّمین تازه هلالی گورسه‌نیر،
ای افق، اولما منجلی عرصهی فاجعات اوچون،
ائتمه عیان هلالینی ماتمِ کاینات اوچون،
تیغ جفایه کسمه بو تشنه‌لری فرات اوچون،
نهر فراته باخ، نئجه ماء زلالی گورسه‌نیر!
آی آچیلان صباخِ غم، شام اول آچیلما بیر زمان!
یثرب و مکه سرورین سالما بلایه، الامان!
گرچی عراقه جلب ائدیر میرِ حجازی کوفیان،
لیک بو یولدا اونلارین اوزگه خیالی گورسه‌نیر!
گئتمه، دور، ای قطار غم! گور اوجالان نوالری،
چکمه دیار غربته بو وطن آشنالری،
دوز دئییل اهل کوفه‌نین عهدلری، وفالری،
عهد شکن‌دیر عاقبت، گرچی وفالی گورسه‌نیر!
گریه‌ی زاریم ائتمه‌دی عالمی غرق اشک تر،
جانِ جهانی توتمادی آتشه، اودلانان جگر،
باشلا فغانه باری، ای بولبولِ طبعِ نوحه‌گر،
سنله بلالی «صابرین» باشی بلالی گورسه‌نیر
ترپنمه آماندیر، بالا، غفلتدن آییلما!
آچما گوزونو، خواب جهالتدن آییلما!
لای لای، بالا، لای لای
یات، قال دالا، لای لای!
آلدانما، آییقلیقدا فراغت اولا هیهات!
غفلتده کئچنلر کیمی لذت اولا هیهات!
بیدار اولانین باشی سلامت اولا، هیهات!
آت باشینی یات، بستر راحتدن آییلما!
لای لای، بالا، لای لای
یات، قال دالا، لای لای!
آچسان گوزونو رنج، مشقت گوره‌جکسن
ملتده غم، امتده کدورت گوره‌جکسن
قیلدیقجا نظر ملته حیرت گوره‌جکسن
چک باشینا یورغانینی، نکبتدن آییلما!
لای لای، بالا، لای لای
یات، قال دالا، لای لای!
بیر لحظه آییلدینسا قوتار جانینی، یوخلا
آت تریاکینی، چک،بابا قلیانینی، یوخلا
اینجینسه ساغین وئر یئره سول یانینی، یوخلا
ایللرجه شعار ائتدیگین عادتدن آییلما!
لای لای، بالا، لای لای
یات، قال دالا، لای لای!
گوز نوری‌دیر اویقو، اونو، دور ائتمه گوزوندن
یول وئرمه مبادا چیخا بیر لحظه سوزوندن
اما ائله برک یوخلاکی، حتی گئت اوزوندن
آفاقی دوتان شور و قیامتدن آییلما!
لای لای، بالا، لای لای
یات، قال دالا، لای لای!
جهد ائیله سن آنجاق نظر خلقده پاک اول
مخلوقی ایناندیر
خاصیتین اود اولسادا، اطوارده خاک اول
سوک عالمی، یاندیر
خلقین نظرین جلب ائله قورشاغه قبایه
مجلوب عیون اول
هر حیله و بیژلیکله گیر، البته، عبایه
ایمانه ستون اول
سعی ائیله کی، ساققال اوزانیب اوچ چره‌ک اولسون
پاپاق اونا نسبت
قورشاق‌دا، بیلیرسن کی، اون آرشین گره‌ک اولسون
تفضیله نه حاجت
قویما یئره تسبیحینی، ال چکمه دعادن
اوراد اوخو دایم
مجلسده چکیب دوت اوزونو، اول نجبادن
سوز سویله ملایم
ایشته گئیینیب مذهبی، ایمانی بوروندون
پک محترم اولدون
ایندی نظر خلقده سن پاک گوروندون
اهل کرم اولدون
باشدان آیاغا امن و آمان اولدی وجودون
زهد ایله بیتیشدین
نولماق دیله‌ییر دینسه همان اولدی وجودون
مقصوده یئتیشدین
وقت اولدوکی، ایندی ائده‌سن عالمی تالان
دوت قویما قاچانی
حکم ایندی سنیندیر، دخی چک ایشلره سامان
ییغ مشکل آچانی
دول عورته بیداد ائله، ایتامه خیانت
خوف ائتمه اجلدن
مکر ایسه اوزون قیل، اوخو شیطانه ده لعنت
شاد اول بو عملدن
ال چکمه حیل‌دن
تزویر و دغل‌دن
ایمانی‌ده وئرسن
وئرمه پولی الدن
خان دوستی، آماندی، قویما، گلدی!
دیداری یاماندی، قویما گلدی!
وای، وای، دئیه سن بشر دگیل بو؟
بیر شکله اویان تهر دگیل بو،
آللاهی سئورسن، ار دگیل بو،
اردودی، قاباندی، قویما، گلدی!
دیداری یاماندی، قویما گلدی!
اول گون کی، آداخلادیز، اوتاندیم،
اوغلاندی، دئدیز ارین، ایناندیم!
اَر بویله اولورموش، ایندی قاندیم!
خان دوستی، آماندی، قویما، گلدی!
کرداری یاماندی، قویما گلدی!
قورخدوم، آی آمان، یاریلدی باغریم
بیر نازیک ایپه ساریلدی باغریم
گوپ- گوپ دویونوپ داریلدی باغریم،
جانیم اودا یاندی، قویما، گلدی!
کرداری یاماندی، قویما گلدی!
دودکش کیمی بیر پاپاغ باشیندا،
آغ توکلری بللی دیر قاشیندا،
گرچی قوجادیر، بابام یاشیندا،
اما سوراغاندی، قویما گلدی!
کرداری یاماندی، قویما گلدی!
ایگرنمیشم آغزی‌نین سویوندان،
قطران قوخوسی گلیر بویوندان،
لاپ دوغروسو، قورخموشام خویوندان
بیر افعدی ایلاندی، قویما، گلدی!
کرداری یاماندی، قویما گلدی!
نام:میربهرام (خانلار)