بولود قاراچورلو در بهار سال 1305 در یک روز ابری و بارانی در شهر مراغه به دنیا آمد و به همین دلیل پدرش او را "بولود" که در زبان ترکی به معنی ابر می باشد، نامید. بولود تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مراغه و تبریز به پایان رساند و در سن 17 سالگی با تخلص "رازی" به سرودن شعر پرداخت. ولی مدتی بعد تخلص خود را به "سهند" تغییر داد. وی در همان جوانی وارد "مجلس شعرا" گردید که آن موقع در تبریز تأسیس یافته بود. در سال 1325 به دنبال حوادث تلخی که در کشور رخ داد، مجلس شعرا تعطیل گردید و سهند نیز به همراه بسیاری از شعرا و نویسندگان ترک، زندانی و سپس به تهران تبعید گردید.

بولود قاراچورلو در تهران به عنوان یک کارگر ساده وارد کارخانه بافندگی شد و پس از سالها کار و زحمت، موفق به تأسیس کارخانه بافندگی گردید و تا پایان عمر در این شغل به اشتغال پرداخت.

سهند علیرغم کار و تجارت، هرگز از شعر، ادبیات و مردم خود فاصله نگرفت و با اشعار خود تلاش نمود تا ضمن دادن آگاهی ملی به مردم، آداب و رسوم فراموش شده را بار دیگر احیا سازد. وی کتاب دده قورقود و داستانهای اوغوز را به عنوان موضوع اصلی اشعار خود انتخاب کرد و با به نظم درآوردن این داستانها، شاهکار خود "سازیمین سؤزو"، یعنی "سخن ساز من" را آفرید.

داستانهای دده قورقود در ترکیه از سوی بصری قوجول و نیازی گنج عثمان اوغلو به نظم درآمده بود، ولی بّه زبان ترکی آذربایجانی تنها از سوی سهند سروده شده است.

بولود قاراچورلو سهند، شش داستان از کتاب دده قورقود را در دو جلد آماده نمود، ولی برای انتشار آن با مشکلات فراوانی روبرو شد. چرا که پس از سال 1342، سیاست انکار فرهنگ و زبان ترکی در ایران شدت یافته و چاپ و نشر کتاب به این زبان ممنوع گردیده بود.

در جلد اول کتاب سازیمین سؤزو، داستانهای دلی دومرول، بوغاچ و قانتورالی و در جلد دوم نیز داستانهای قاراجیق چوبان و غارت خانه قازان خان، بکیل اوغلو امره و تپه گؤز به نظم درآمده است.

سهند شش داستان دیگر را نیز در مجموعه ای با عنوان "قارداش آندی" یعنی "سوگند برادر" گردهم آورد، ولی درگذشت نابهنگامش مانع از انتشار آن گردید.

شاعر در آثار خود تلاش نموده تا خاطرات اجداد و نیاکان، زندگی و معیشت آنان، قهرمانی، صداقت، محبت و مردانگی را به زبان امروزی، به نسل جدید منتقل ساخته و شعور ملی را در میان خوانندگانش بیدار نماید.

زبان، کلمات و آهنگ استفاده شده در اشعار سهند، بسیار دلنشین و در عین حال حماسی می باشد. با توجه به غنای لغوی، موضوع و سبک حماسی آن، می توان "سازیمین سؤزو" را شاهنامه و یا به عبارتی "مردم نامه" زبان ترکی آذربایجانی دانست.

این اثر در وزن هجایی و یا سیلابیک بوده و از 6460 مصرع تشکیل یافته است. سازیمین سؤزو که در ایران با مقدمه دکتر محمدعلی فرزانه به چاپ رسیده بود، در سال 1980 در آنکارا از سوی پرفسور دکتر دورسون ییلدیریم با الفبای لاتین آماده چاپ شده و از طرف وزارت فرهنگ ترکیه منتشر گردید. این اثر همچنین در سال 1983 در باکو با الفبای سیریلیک به چاپ رسیده است.

بولود قاراچورلو سهند علاوه بر سازیمین سؤزو، اشعار دیگری نیز سروده است که از آن جمله می توان به "فرهاد"، "آراز"، "مجموعه ارمغان"، و "نامه به شهریار" اشاره نمود.

بولود قاراچورلو سهند، شاعر بزرگ و نامدار ترک، در سال 1358، در سن 53 سالگی دار فانی را وداع گفت ولی یاد او در میان ادب دوستان جاودان ماند.

به بخشی از شعر "نژاد برتر" سهند و ترجمه آزاد آن:

من دئمیرم اوستون نژاددانام من دئمیرم ائللریم ائللردن باشدیر منیم مسلکیمده، منیم یولومدا میلّتلر هامیسی دوستدور، قارداشدیر

چاپماق ایسته میرم من هئچ میلّتین نه دیلین، نه یئرین، نه ده امگین تحقیر ائتمه ییرم، هده له میرم گئچمیشین، ایندیسین، یا گله جگین

آنجاق بیر سؤزوم وار، من ده انسانام دیلیم وار، خالقیم وار، یوردوم – یووام وار یئردن چیخمامیشام گؤبه لک کیمی آدامام، حاقّیم وار، ائلیم- اوبام وار.

من نمی گویم که از نژاد برترم نمی گویم ملت من از ملتهای دیگر سرتر است در مسلک من و در راه من تمامی ملتها دوست و برادر یکدیگرند.

من نمی خواهم به زبان، سرزمین و یا زحمات هیچ ملتی آسیب برسانم نمی خواهم گذشته، امروز و یا آینده آنان را مورد حقارت قرار دهم

ولی سخنی دارم. من نیز انسانم من هم زبان دارم، ملت دارم، سرزمین دارم همانند قارچ از زمین نروئیده ام انسانم، حق دارم، ایل و میهن دارم.

منبع:http://blogfa.com/Desktop/Default.aspx?r=5493997


حٶرمتلي اوستاد بولود قارا چورلون(سهند)شعری، بٶيوك شهرييارا:

بير اليمده قلم، بير الده كاغاز
خياليم بويلانير دامدان، دوواردان
باشيمدا يار باغين گزمك هاواسي
قاپيلار باغليدير، يول تاپيم هاردان

حاصارين داليندا كٶنول وئرديييم
او يار بير باغ ساليب، سويو بولوردان
هايواسي كهروبا، ناري ياقوتدان
تاغي فيروزه دن، ديواني گولدن

ماوي ائيوانيندا ساز چالير زٶهره
بوروجوندا ياي چكيب، دايانيب كئيوان
لاييقي وار گيره م قصرينه من ده
قيللي پاپاغيملان، سينيق سازيملان؟

او بو ائحتيشاملا، بو طمطراقلا
قاپيسين اوزومه آچماسا نه وار
شاهلا رعييتين صٶحبتي توتماز
من بير اوبالييام، اودور شهرييار

گره ك روخصت آلام حئيدربابا´دان
"يوخ" جاوابي بلكه منه وئرمه سين
بير ده شهرييار´دان فرمانيم واردير
"شاعير بير بيريني اولور گٶرمه سين؟"

يوخ، من ده سهند′ه م، باشيم اوجادير
ايچيمده سٶنمه يه ن عئشق آتشي وار
منده صفاسي وار گوللو باهارين
باشيمي توتسا دا قارا بولودلار

لاله لي چيچه كلي چمنلريمده
گليب يورد سالسا دا چوبان-چولوقلار
يالواررام صفامدان اوز دٶنده رمه سين
شهرييار´ا لاييق "شاه يوردو"م دا وار

كٶنلوم هاواسييلا قول-قاناد آچير
قاف قالاسين آلماق دئيه اوجالير
قالخديقجا بوي آتير داش دووارلاردا
آليجي ترلانيم يورولور، قالير

دووارلار، دووارلار، پولاد اولساز دا
آلماز ميشار اوللام، كسيب بيچه ره م
كولونگون بورج آللام فرهاد بابا´نين
بيسوتون اولساز دا، چاپيب گئچه ره م

دووارلار، دووارلار، يول وئرين گئچيم
وولقانام، نفسيم توفان قوپارار
بولودام، ساللانسا قاشيم-قاباغيم
آغلارام، عالمي سئللر آپارار

بير اليمده اود وار، بير اليمده سو
بير اوزوم قاراقيش، بيري باهاردير
دوستا، ايسته كلييه ايستي قوينوم وار
دوشمانا باخيشيم شاختادير، قاردير

ايچيمده بوغولور داديم، هاراييم
نه دووار هاييما هاي وئرير، نه يار
نه داشدان سس چيخير، نه ده قارداشدان
سانكي بوشلوقلاردا ايتير دالقالار

بيلميره م بلكه ده بو بير خيالدير
يا دا كي سئحردير مني آلدادان
دئييرلر ديلبريم بولور قصرينده
داردادير، آسيليب تپه ساچيندان

سهند´ي قورخوتماز نه ساراي، نه سئحير
محببت دئييله ن بير افسونوم وار
هم ايسم-ي اعظم´دير، هم ايسم-ي شب´دير
باغلي قاپيلاري اوزونه آچار

آچيلين، آچيلين باغلي قاپيلار
محببت نامينا، ايسته ك نامينا
ارييين، تٶكولون دمير قيفيللار
كٶنول خاطيرينه، اوره ك نامينا

گلير قولاغيما اينيلتيلري
بوردا بير شئر داردا قاليب باغيرير
دوغرودان دا من بير "مورووتسيز"ه م
قارداشيم داردادير، مني چاغيرير

چكيلين، چكيلين، يول وئرين گئچيم
اوره ييم آليشيب، آلوو ساچارام
شهرييار بوينونا زنجير وورالار
چئينه ره م، گميرره م، دارتيب آچارام

ايشله يير قولوما دمير پاخلالار
زنجير قيجيقديرير، سانجير اتيمي
جان قارداش، هله ليك باغيشلا مني
دئيه سه ن اونوتدون اسارتيمي

عزيز شهرييار´يم، باغيشلا مني
اينجيمه، داريلما، فيكرين هاردادير؟
مورووتسيز دئييل سنين قارداشين
آنجاق سنين كيمي او دا داردادير

اٶزون دئمه دين كي بيزيم ائللرده
وكيل مووككيلين خرجيني چكه ر،
آنا عئشق اوجاغي سٶنمه سين دئيه
اوره ين اريده ر، چيراغا تٶكه ر؟

هر ياني بيلميره م، بيزيم ديياردا
هئچ ده خيال دئييل، دوستلوق، محببت
آنجاق ايشيق ساچان ايستي گونه ش ده
بعضن بولود آلتدا گيزله نه ر، البت

نه بيليم بلكه ده سولطانيم قارداش
ايشين عئيبي بيزيم اٶزوموزده دير
همين بو ايلقارين دوشگونويوك بيز
گوناه ياددا دئييل، گوناه بيزده دير

بير اوووج كلكباز، قومارباز ايله ن
پاكباز اولموشوق، پاك اوتوزموشوق
مرد ايكن، نامرده رحم ائيله ميشيك
ايندي نامردلره مٶحتاج اولموشوق

دٶولتلييه ساخسي لازيم اولاندا
ووروب سينديرميشيق اٶز كوزه ميزي
چيخديغيميز قيني به يه نمه ميشيك
بيز ائلي آتميشيق، ائل آتيب بيزي

ائليميزه نه گون آغلاميشيق بيز؟
باغين شاختا ووروب، بوستانين ياريب
ائل بيزه نئيله سين، نه گون آغلاسين؟
آغزي اوچوقلاييب، ديلي باغلانيب

ايندي اولان اولوب، گئچديلر گئچيب
جالانان سو بير ده كوزه يه دولماز
دالدان آتيلان داش توپوغا ده يه ر
گٶز ياشي تٶكمكله ن يارا ساغالماز

بو گون من سهند´ه م، سن شهرييار´سان
گل باشين اوجالداق قوجا تبريز´ين
بير كره يادلارين داشيني آتاق
چكه ك قايغيسيني اٶز ائليميزين

وفاسيز گوللرين اوستوندن اوچاق
قوناق صداقتلي ائل قوجاغينا
سٶنمه ز عئشقيميزدن بير پئيوند سالاق
ائلين شاختا وورموش گول بوداغينا

شاعيريم، دونياني نئجه گٶرورسه ن
دوز يئييب، دوز قابين سينديرانلار وار
قدير بيله ن يارا جان قوربان ائيله
قدير بيلمه يه نه حئييفدير ايلقار

اٶزگه چيراغينا ياغ اولماق بسدير
دوغما ائللريميز قارانليقدادير
يانيب، يانديرماياق يادين اوجاغين
ائويميز سويوقدور، قيشدير، شاختادير

دئميره م، يانماياق آلوولانماياق
يانماسين، نئيله سين يازيق پروانه؟
يانماياق وفاسيز يارين اودونا
ياناق ائليميزه، ياناق وطنه!

بير يئرده قالماقدان داريلديق، اٶلدوك
دوغما يوردوموزو دولاناق، گزه ك
ائل ايله ن آغلاياق، ائل ايله ن گوله ك
اينجيميزي وطن ساپينا دوزه ك!

او عزيز ديياردا، دوغما شهه رده
شاعيري جوشدوران صحنه لر چوخ وار
نيسگيللري چوخدور دردلي تبريز′ين
بيري سن اٶزونسه ن، عزيز شهرييار!

بورج آلتيندا ياشاماق ياماندير، قارداش
بورجلويوق، بورجلويوق هم من، هم ده سن
گٶر نه روزيگاردا، گٶر نه گونده دير
شهرييار بسله يه ن بو ائل، بو وطن!

چكه ك شئعر توپون، هايدي، قارداشيم
سن حئيدر بابا′يا، من ده سهند′ه
شاعيرين سيلاحي نغمه دير، سٶزدور
نغمه ميز ياييلسين شهه ره، كنده

يازاق، هر ميصراعيميز بير بايراق اولسون
حقيقت بايراغي، ظفر بايراغي
پارلاسين ماياق تك، يانسين چيراق تك
گله جك ماياغي، اومود چيراغي

اينديليك ضعيف بير داملا اولساق دا
سوزوله ك، ييغيلاق، گٶل اولاق، آخاق
قاريشيق چايلارا، داشقين سولارا
دره لردن گئچه ك، دنيزه چاتاق

شيلتاق لپه لره قوشولاق، جوشاق
سوزه ك دالقالاردا سونالار كيمي
گون وورسون، ياغيشلي بولودا دٶنه ك
اوچاق، هاوالاناق دورنالار كيمي!

اسسين اوستوموزه سويوق كوله كلر
بوزاراق، توتولاق، قارالاق، ياغاق
سئل اولاق، آغناياق اوجا داغلاردان
يئرلي قايالاري ديبيندن قازاق!

داغلاري قوپاراق، دره لر دولسون
كٶپوكلو سولاري جالاياق دوزه
ياشارسين قوروموش كوللاريم كٶكو
باهاري قايتاراق وطنيميزه

چايلارا سد ووراق، ظولمه حد ووراق
حاقلارا تاپشيراق حاققي هر يئرده
قيسير قومساللارا جومماسين سولار
زميلر گٶز گٶيه تيكمه سين بير ده

كسه ك عداوتين، كينه نين كٶكون
عئشقدن يئني بير قورولوش قوراق
مينه ك شاهابلارا، ايلديريملارا
گئده ك اولدوزلارا، گونه شه قوناق

سحر بولاغينين آريداق گٶزون
ايشيقلار قايناسين، خارراخار آخسين
چيزينسين يالينجيق، چيلپاق مئشه لر
بو داغلار دٶشونه گول-چيچه ك تاخسين

سهند ده گول آچسين، حئيدربابا دا
اوزه رينده چادير قورسون شهرييار
باخاق چيچه كله نه ن يوردا، شئعر يازاق
شاعير ده بختييار، شئعر ده بختييار!

شاعيريم، يوبانما، يولدادير كروان
قولاق آس، دونيادا گٶر نه بير سسدير
باغريني سيخماسين آتيلان توپلار
قيريلان زنجيردير، سينان قفسدير